Źródła światła i iluminanty

P: Czy istnieje różnica między źródłem światła a iluminantem?

O: Tak, jest!

Termin "źródło światła" opisuje każdy obiekt, który emituje "światło" (względny rozkład energii w widmie widzialnym ok. 380-750nm). Jakość i energia tego światła nie jest opisana i może się różnić; na przykład światło słoneczne będzie różnić się wyglądem w ciągu dnia i pory roku, a także w zależności od pogody. Tak więc "źródło światła" nie jest wiarygodnie opisane matematycznie lub technicznie odtwarzalne i nie nadaje się do charakterystyki kolorymetrycznej. Aby uzyskać wiarygodny opis źródła światła, CIE (Commission Internationale de l'Eclairage) oceniła i uzgodniła wiążące standardy dla różnych typów źródeł światła. Te powtarzalne źródła światła nazywane są "iluminantami" i reprezentują matematyczne tabele wartości (względna energia w stosunku do długości fali) używane do obliczeń kolorymetrycznych. Wśród nich znajdują się opisy rodzajów światła dziennego, lamp fluorescencyjnych lub specjalnych źródeł światła.

P: Czy wartości iluminantów są wiążące, czy mogą się zmieniać w zależności od oprogramowania?

O: Wartości są standardem branżowym i obowiązują każdego producenta!

Każdy producent sprzętu technicznego odnoszący się do iluminantów CIE musi odnosić się do wartości technicznych zdefiniowanych w tabelach CIE dla każdego iluminantu.

Na przykład można zajrzeć na stronę
http://files.cie.co.at/204.xls, aby uzyskać wartości dla iluminantów D65 i A. Jeśli interesuje Cię pełna lista wartości iluminantów, skontaktuj się z CIE pod adresem
www.cie.co.at w celu zakupu najnowszych tabel CIE.

P: Który rozświetlacz jest odpowiedni dla mojego zastosowania lub produktu?

O: To zależy i może się różnić w zależności od zastosowania...

Na przykład: standardem branżowym dla światła dziennego jest D65, ale w przemyśle drukarskim i graficznym standardem światła dziennego jest D50. W innych zastosowaniach, np. w prezentacji materiałów pod lampami fluorescencyjnymi, światło dzienne może nie odgrywać głównej roli, ale TL84 jest głównym oświetleniem do oceny próbek. W razie wątpliwości należy wyjaśnić wymagania z klientem lub działem technicznym.

Poniższe strony zawierają szczegółowe informacje na temat najważniejszych stosowanych oświetlaczy.

Lista referencyjna technicznych iluminantów CIE

Informacje ogólne:

Zgodnie z ogólną zasadą, wszystkie iluminanty są porównywane z widmowym rozkładem energii tzw. promiennika ciała doskonale czarnego, sztucznego promiennika temperatury, który emituje światło o określonej barwie w określonych temperaturach, jednostka [K]. Chociaż ma to być odniesienie dla lamp żarowych, jest często używane jako odniesienie również dla innych źródeł światła.

Należy pamiętać, że dla wszystkich innych (np. iluminantów D) wartości te są względne i zdefiniowane za pomocą „skorelowanej temperatury barwowej” (CCT).

Dodatkowe informacje o iluminantach CIE można znaleźć w CIE 15:2004.

Iluminanty światła dziennego:

Iluminanty, które reprezentują warunki światła dziennego; obecnie najczęściej używane to:

• C: stary standard dla średniego światła dziennego z północnego nieba, zdefiniowany w 1931 r. przez CIE z CCT 6774K; ma znacznie niższą zawartość UV niż typy D; nie ma już statusu CIE „standardowego iluminantu”.
• D50: po raz pierwszy zdefiniowany w 1974 r., a w 1975 r. certyfikowany przez ISO: 3664, ten iluminant światła dziennego jest odniesieniem dla przemysłu poligraficznego i graficznego, CCT 5003K (ISO zmienione w 2009 r.); nie ma statusu CIE „standardowego iluminanta”.
• D65: defined in 1964, D65 has become today’s standard daylight (average noon daylight from the northern sky) reference for the industry for various applications with a CCT of 6504K; described and referenced in ISO:3668, ASTM 1729 and DIN6173-2

Z definicji CIE i ISO stwierdzają, że „standardowy iluminant CIE D65 powinien być stosowany we wszystkich obliczeniach kolorymetrycznych wymagających reprezentatywnego światła dziennego, chyba że istnieją szczególne powody do zastosowania innego iluminantu”. (ISO 11664-2:2007(E)/CIE S 014-2/E:2006)

Lampy żarowe / wolframowe A: zdefiniowany w 1931 r. jako „iluminant standardowy” CIE, iluminant A ma reprezentować typowe, domowe oświetlenie z żarnikiem wolframowym. Jego względny rozkład mocy widmowej jest taki, jak w przypadku promiennika Plancka w temperaturze około 2856°C.

Lampy fluorescencyjne

12 typów lamp fluorescencyjnych zostało zdefiniowanych przez CIE, nazwanych F1-F12, różniących się kombinacjami użytych gazów i luminoforów, którymi są pokryte. Spośród tych 12, 3 są najczęściej używane w przemyśle i jako takie są najważniejsze dla ocen kolorymetrycznych.

• F2: nazywane również „CWF” (chłodna biel fluorescencyjna), te typy lamp mają CCT 4230K i stanowią większość typowego oświetlenia biurowego.
• F7: szerokopasmowa lampa fluorescencyjna, zbliżona do D65 o CCT 6500K.
• F11: znana również pod nazwą TL84, ta świetlówka wąskopasmowa trójpasmowa przypomina lub jest najczęściej używana jako oświetlenie magazynowe i ma CCT 4000K.